MANI

Trong lĩnh vực trị liệu gia đình hiện đại, liệu pháp kể chuyện đang dần chiếm được niềm tin của các nhà trị liệu. Liệu pháp này cho rằng hiểu biết về thực tại được xây dựng và duy trì qua các câu chuyện mà chúng ta kể về bản thân và thế giới xung quanh mình. Những câu chuyện này liên kết các sự kiện trong đời sống theo một trình tự nhất định để giải thích cách chúng ta sống và lý do tại sao chúng ta lại sống như vậy. Quá trình liên tục này bao gồm các câu chuyện về bản thân chúng ta, về khả năng, năng lực, hành động, các mối quan hệ, những thành tựu và thất bại.

Theo các nhà trị liệu kể chuyện, thực tại cuộc sống của chúng ta chính là những câu chuyện mà chúng ta kể về nó. Quan điểm này mang lại tác động mạnh mẽ đối với liệu pháp nói chuyện. Đối với nhiều nhà trị liệu gia đình, dưới ảnh hưởng của phương pháp này, ẩn dụ về nhiều khía cạnh của gia đình được thay thế bằng ngôn ngữ của ngôn từ, câu chuyện và cách mà mọi người tổ chức, giải thích và gán ý nghĩa cho trải nghiệm của họ.

Freeman đã chỉ ra bốn nhóm của câu chuyện đời người:

• (1) Câu chuyện cốt lõi của tôi (danh tính nội tại và bên ngoài của một người);
• (2) Dự Đoán và Kỳ Vọng Cuộc Sống (lạc quan hoặc bi quan về tương lai);
• (3) Sự Kiện và Nhân Vật Cuộc Sống (ảnh hưởng của con người và hoàn cảnh đối với câu chuyện); và
• (4) Cơ Hội để Tạo Ra Ý Nghĩa và Phát Triển (cái nhìn toàn cảnh cho phép suy ngẫm).

Các gia đình thường xuyên xây dựng các câu chuyện tiêu cực, tự huỷ hoại, và không có lối thoát về cuộc sống của họ. Lý thuyết kể chuyện khẳng định rằng để đạt được sự thay đổi, mọi người cần học cách xem xét các cách thức khác nhau trong việc đánh giá các giá trị, giả định, và ý nghĩa của cuộc sống họ và xem xét lại cách những câu chuyện hiện tại chi phối quan điểm của họ về bản thân và các vấn đề của họ.

Liệu pháp kể chuyện bao gồm những cuộc đối thoại kính trọng, không đổ lỗi, trong đó khách hàng được coi là chuyên gia trong cuộc sống của chính họ và được cho là có đủ kỹ năng và năng lực cần thiết để xây dựng những câu chuyện tích cực hơn về bản thân. Những quan điểm mới này dẫn đến những cách thức mới trong việc gán ý nghĩa cho các trải nghiệm sống và, nếu quá trình này thành công, sẽ dẫn đến hành vi mới.

Cuộc sống của chúng ta có nhiều câu chuyện và, giống như những câu chuyện phong phú nhất trong văn học, chứa đầy sự mơ hồ và ý nghĩa khác nhau. Những gì chúng ta nhận thấy về một sự kiện mới thường phù hợp với một câu chuyện chủ chốt đã được thiết lập trước đó. Một sự thay đổi hoặc diễn giải mới của một sự kiện (“Sếp giao cho tôi nhiệm vụ này, vậy ông ấy phải nghĩ rằng tôi có thể làm được”) có thể thay thế cho một quan điểm tự tiêu cực cũ (“Sếp có lẽ không tìm được ai khác để làm việc này vào phút chót”). Khi lấy nhận thức mới (“Tôi biết mình có thể xử lý nhiệm vụ này”), khách hàng có thể bắt đầu liên kết sự tự tin mới này với các tình huống khác (“Tôi sẽ nộp đơn xin thăng chức” hoặc có thể, “Lần tới khi đồng nghiệp mời tôi đi chơi sau giờ làm, tôi sẽ đồng ý,” thay vì, “Họ mời tôi đi cùng, nhưng họ thật sự không muốn tôi ở đó”). Câu chuyện chủ chốt mới bắt đầu định hình lại quan điểm, thái độ và hành vi.

Trong quá trình làm việc với khách hàng trong liệu pháp, tôi nhận thấy rằng quá trình tái cấu trúc những câu chuyện cá nhân của họ không chỉ là một phần của quá trình chữa lành mà còn là một bước tiến quan trọng trong việc họ tìm lại ý nghĩa và mục đích sống. Khi khách hàng bắt đầu kể lại câu chuyện của mình với một góc nhìn tích cực hơn, họ không chỉ thay đổi cách họ nhìn nhận bản thân mà còn cách họ tương tác với thế giới xung quanh. Khi chúng ta chấp nhận và khám phá các câu chuyện mới này, chúng ta không chỉ định hình lại nhận thức cá nhân mà còn mở ra hướng đi mới cho sự phát triển cá nhân và giải quyết các vấn đề trong đời sống thường ngày. Đây là những bài học quý giá mà tôi luôn trân trọng và chia sẻ với mọi người, không chỉ như một nhà trị liệu mà còn như một người đồng hành trong hành trình khám phá và chữa lành.

Tài liệu tham khảo

1. Kaslow, F. (2010). Family Therapy: Concepts and Methods. In this foundational text, Kaslow explores various aspects of family therapy and the role of narrative in shaping human experience and behavior.
2. Freedman, J., & Combs, G. (2000). Narrative Therapy: The Social Construction of Preferred Realities. This book explains how narratives influence human behavior and relationships, emphasizing the therapeutic power of storytelling.
3. Morgan, A. (2000). What is Narrative Therapy? An Easy-to-Read Introduction. This book offers a concise and accessible introduction to the principles of narrative therapy, highlighting its practical applications in therapeutic settings.
4. Freeman, J. (2011). Rewriting the Self: History, Memory, Narrative. Freeman discusses how individuals reconstruct their identities and histories through storytelling, providing a psychological and philosophical perspective on narrative therapy.