Rối loạn Tính cách Ranh giới (Borderline Personality Disorder – BPD) là một rối loạn tâm lý phức tạp, đặc trưng bởi sự không ổn định trong cảm xúc, hình ảnh bản thân, và các mối quan hệ. Người mắc BPD thường trải qua những thay đổi nhanh chóng và mạnh mẽ về tâm trạng, có những phản ứng cực đoan đối với sự bỏ rơi, và thường xuyên thay đổi quan điểm về bản thân và người khác. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến người bệnh mà còn tác động đến những người xung quanh họ, đặc biệt là những người sống chung hoặc có mối quan hệ chặt chẽ.
Sống cùng với một người mắc BPD có thể là một trải nghiệm đầy thách thức. Một ngày họ có thể làm mọi thứ để làm bạn hạnh phúc, và ngày hôm sau có thể hoàn toàn từ chối bạn. Sự thay đổi này, dễ hiểu, có thể gây bất ngờ và khó khăn cho đối tác hoặc thành viên gia đình. Tuy nhiên, việc hiểu rằng những hành vi này không phải là lựa chọn cá nhân mà là triệu chứng của một tình trạng sức khỏe tâm thần có thể giúp người thân đối phó và hỗ trợ họ một cách hiệu quả hơn.
Để được chẩn đoán mắc BPD, người bệnh cần đáp ứng ít nhất năm trong số các triệu chứng đã được xác định, bao gồm nỗ lực tuyệt vọng để tránh bị bỏ rơi, hình ảnh bản thân không ổn định, hành vi tự làm tổn thương, và biến động tâm trạng cực đoan.
Thách Thức Khi Sống Chung với Người Mắc Rối loạn Tính cách Ranh giới (BPD)
Sống chung với một người mắc BPD không chỉ là một hành trình đầy thách thức mà còn đòi hỏi sự kiên nhẫn và sự hiểu biết sâu sắc. Dưới đây là một số thách thức phổ biến mà bạn có thể gặp phải:
- Sự Xâm Lấn: Nỗi sợ bị bỏ rơi có thể thúc đẩy người mắc BPD thực hiện các hành động cực đoan để “giữ bạn ở lại”. Họ có thể không tôn trọng không gian cá nhân, liên tục tìm kiếm sự đảm bảo hoặc quá nhạy cảm với bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy bạn có thể rời bỏ họ.
- Thay Đổi Giá Trị và Sở Thích: Đối mặt với đau đớn cảm xúc và căng thẳng, người mắc BPD có thể tạm thời mất liên kết với bản thân họ. Họ có thể thay đổi quan điểm, giá trị, hoặc thậm chí là bản sắc giới tính.
- Hành Vi Nguy Hiểm: Họ có thể hành động một cách bốc đồng, bao gồm lạm dụng chất kích thích, ăn uống quá mức, lái xe một cách liều lĩnh, chi tiêu không kiểm soát, hoạt động tình dục nguy hiểm, hoặc cờ bạc.
- Cáo Buộc Sai Lệch: Bạn có thể phải đối mặt với những cáo buộc không đúng về lòng trung thành hoặc ý định của bạn, thường xuất phát từ sự hoang tưởng.
- Lời Nói Cay Đắng: Trong trạng thái căng thẳng, người mắc BPD có thể sử dụng lời lẽ mỉa mai hoặc tổn thương, đặc biệt khi họ cảm thấy nhu cầu của họ không được đáp ứng.
- Kiểm Soát Cảm Xúc Kém: Họ thường khó kiểm soát cảm xúc, dẫn đến lời nói hoặc hành vi bạo lực.
- Tự Huỷ Hoại: Người mắc BPD có thể tự làm hại bản thân mình thông qua các hành động như cãi vã trước sự kiện quan trọng, từ chức sau khi được thăng chức, quên một cuộc hẹn quan trọng hoặc thậm chí là làm thương, lạm hại chính bản thân mình, tự sát.
Những thách thức này yêu cầu sự kiên nhẫn, hiểu biết, và cách tiếp cận phù hợp để đối phó và duy trì một mối quan hệ lành mạnh với người mắc BPD.
Chu Kỳ Hành Vi trong Rối loạn Tính cách Ranh giới (BPD)
Chu kỳ hành vi trong mối quan hệ với người mắc Rối loạn Tính cách Ranh giới (BPD) thường phức tạp và đầy thách thức. Đặc trưng của chu kỳ này là sự dao động giữa lý tưởng hóa và coi thường, tạo ra một môi trường quan hệ đầy biến động và khó lường.
Lý Tưởng Hóa (Idealization)
Trong giai đoạn lý tưởng hóa, người mắc BPD có thể dành cho bạn sự chú ý và tình yêu mạnh mẽ. Họ thể hiện sự gắn bó sâu sắc, muốn dành nhiều thời gian bên bạn và có thể nhanh chóng chia sẻ những chi tiết cá nhân hoặc tạo ra một mối quan hệ gần gũi ngay từ đầu. Trong giai đoạn này, bạn có thể cảm thấy được đánh giá cao và yêu thương một cách sâu sắc.
Coi thường người khác (Devaluation)
Giai đoạn phá giá có thể bắt đầu một cách đột ngột, khi người mắc BPD bắt đầu cảm thấy thất vọng hoặc không hài lòng với bạn. Họ có thể cảm thấy bạn không đủ quan tâm, không đủ nỗ lực hoặc không hiện diện theo cách họ mong đợi. Trong giai đoạn này, bạn có thể cảm thấy bị từ chối, bị phê phán hoặc bị xem nhẹ.
Chu Kỳ Đóng Mở
Giai đoạn này lặp đi lặp lại có thể gây ra cảm giác hỗn loạn và bất an cho cả hai bên. Khi người mắc BPD cảm thấy sợ hãi về việc bị bỏ rơi hoặc cảm thấy không xứng đáng, họ có thể tìm cách gắn kết lại với bạn, bắt đầu lại chu kỳ lý tưởng hóa. Điều này tạo ra một chu kỳ vòng quanh giữa việc được yêu thương mạnh mẽ và sau đó là bị từ chối hoặc bị coi thường.
5 kỹ năng cần có khi sống với Người Mắc Rối loạn Tính cách Ranh giới (BPD)
Đối phó với BPD trong mối quan hệ đòi hỏi sự kiên nhẫn, hiểu biết, và các kỹ thuật cụ thể. Dưới đây là năm bước quan trọng giúp bạn điều hướng mối quan hệ này một cách hiệu quả:
1. Tìm Hiểu Sâu hơn về BPD
- Tìm hiểu về BPD giúp bạn nhận diện các triệu chứng và hiểu được nguyên nhân đằng sau các hành vi. Việc này giúp giảm bớt sự không chắc chắn trong mối quan hệ và cung cấp cái nhìn sâu sắc hơn về những hành vi có vẻ cá nhân nhưng thực tế không phải.
2. Rút Lui Khi Cần Thiết
- Học cách lùi bước và tạo không gian cho mình mà không làm tổn hại đến mối quan hệ. Khi nhận thấy dấu hiệu của một cơn bùng phát, hãy cho nhau thời gian để bình tĩnh trước khi nói chuyện lại.
3. Thiết lập và Duy Trì Ranh Giới
- Ranh giới là cực kỳ quan trọng. Đặt giới hạn và duy trì chúng giúp quản lý kỳ vọng trong quá trình lý tưởng hóa và coi thường. Đừng cảm thấy có lỗi khi không đồng ý với mọi yêu cầu. Giữ vững cam kết của bạn ở các phương diện khác sẽ giúp người mắc BPD hiểu rằng việc bạn đặt ranh giới không phải là từ chối hoặc thiếu tình yêu.
4. Thực Hành Kiên Nhẫn
- BPD có thể gây ra những phản ứng và hành vi khó hiểu. Sự kiên nhẫn giúp bạn nhận ra rằng những biến động cảm xúc này thường tạm thời và không phải là sự công kích cá nhân.
5. Chăm Sóc Sức Khỏe Tâm lý Cá Nhân
- Làm việc với người mắc BPD có thể rất mệt mỏi về mặt cảm xúc. Phát triển các chiến lược đối phó lành mạnh cho bản thân, tìm cách thư giãn mà không cần sự hiện diện của người mắc BPD. Đừng để mối quan hệ chi phối cuộc sống của bạn.
Ngoài ra, việc thiết lập các hành vi mà bạn sẽ hoặc không chấp nhận cũng giúp bạn và người mắc BPD duy trì mối quan hệ lành mạnh. Việc nhận thức rằng người kia đang sống chung với một tình trạng sức khỏe tâm lý không có nghĩa là bạn phải chấp nhận những hành vi gây tổn thương cho mình.
Ghi nhớ
Sống chung với người mắc BPD có thể là một hành trình đầy thách thức, nhưng cũng là cơ hội để phát triển sự kiên nhẫn, thấu hiểu và kỹ năng giao tiếp. Qua việc tìm hiểu sâu hơn về BPD, thiết lập ranh giới, và chăm sóc sức khỏe tâm lý cá nhân, bạn có thể học cách hỗ trợ người mắc BPD một cách hiệu quả, đồng thời bảo vệ sức khỏe tâm lý của chính mình.
Đối phó với BPD không chỉ đòi hỏi sự hiểu biết từ phía bạn mà còn cần sự hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý. Sự can thiệp chuyên nghiệp có thể là lựa chọn tốt nhất để đối mặt với những thách thức trong mối quan hệ với người mắc BPD. Nếu tình hình ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tâm lý của bạn, việc đánh giá lại mối quan hệ có thể cần thiết.
Nhớ rằng, mặc dù BPD là một phần của cuộc sống của người mắc phải, nó không định nghĩa họ hoàn toàn. Với sự hỗ trợ và hiểu biết, mối quan hệ có thể trở nên mạnh mẽ và bền vững hơn.
MANI 
Bình luận về bài viết này