MANI

Hôm nay chúng tôi được học và thực hành liệu pháp khay cát. Mới đầu nghe tôi cảm thấy nó hơi trẻ con, chắc có thể không hợp. Nhưng khi trải nghiệm trong vai trò thân chủ và nhà trị liệu, tôi mới thấy sức mạnh của liệu pháp khay cát, nhất là với những thân chủ cần khoảng cách, cần không gian để diễn đạt cảm xúc và diễn đạt một số những chấn thương đã xảy đến với họ mà không dễ gì có thể bắt đầu bằng lời. Liệu pháp khay cát cũng giúp một người khám phá những nỗi đau trong tiềm thức, vô thức mà nhiều khi bản thân họ cũng không ý thức được.

Liệu pháp khay cát là một hình thức tâm lý trị liệu năng động và diễn đạt, giúp thân chủ có thể giải bày nội tâm của họ thông qua các biểu tượng và hình ảnh ẩn dụ. Trường phái nhân văn nhấn mạnh đến việc hình thành mối quan hệ trị liệu sâu sắc và khả chấp, cùng với cách tiếp cận xử lý nội dung chủ yếu dựa trên những trải nghiệm ngay tại đây và ngay lúc này (here-and-now).

Quan điểm nhân văn tin rằng khi con người phát triển ở lứa tuổi trẻ em và vị thành niên, họ có thể bị mất đi mối liên lạc với chính con người mà mình đang là. Họ có thể học cách chấp nhận một số cảm xúc và không chấp nhận những cảm xúc khác. Trong tiến trình chối bỏ những gì thuộc về con người thật, họ có thể mất liên lạc với bản ngã thực sự của chính mình. Liệu pháp khay cát mang đến những trải nghiệm về sự tái kết nối của con người với bản ngã chân thực của mình và giúp họ tái khám phá các ước mơ, hy vọng và tầm nhìn.

Giống như Trò chơi trị liệu ở trẻ nhỏ, liệu pháp khay cát mang lại một trải nghiệm có tính chủ động, không lời, gián tiếp có tính biểu tượng. Giai đoạn tạo cảnh (scene creation phase), trong đó thân chủ sắp đặt các hình mẫu thu nhỏ trên khay cát, là rất quan trọng và cũng là giai đoạn trung tâm đạt đến các trải nghiệm từ khay cát. Còn giai đoạn xử lý (processing phase) sẽ mang thêm những trải nghiệm vốn đã hình thành trong giai đoạn tạo cảnh và cho phép suy xét lại trải nghiệm ấy. Thông qua giai đoạn xử lý, thân chủ có thể nhìn lại bối cảnh trong khay và trải nghiệm về tác động của nó.

Tất cả các thành phần như khay cát, những hình mẫu, không gian an toàn trong khay cát, những lời nói trong khi chơi trên cát và cả công việc trong giai đoạn xử lý đều có tầm quan trọng trong việc tạo nên hiệu quả trị liệu.

Nguồn : www.tamlytrilieu.com

Nhiều người tự hỏi việc đi sâu khám phá bản thân có giá trị gì? Tại sao việc đi sâu vào các trải nghiệm lại có tính trị liệu? Việc trải nghiệm đầy đủ một cảm xúc có giá trị gì?

 Trong thực tế, việc cho phép bản thân trải nghiệm một cách đầy đủ những cảm xúc của chính mình sẽ mang lại cho người đó nhiều ích lợi. Trước tiên, sẽ là một phần thưởng vô giá khi một người cảm thấy “ổn định với vấn đề của chính mình”; “Liệu có cần xây bức tường ngăn cách với những trải nghiệm của ta hay ta có thể trông cậy vào chúng?”; “Làm thế nào để ta có thể hài lòng với những trải nghiệm của chính ta?”…

 Điều lợi thứ hai liên quan đến một quy luật tự nhiên: Để có thể khơi thông được một trải nghiệm cảm xúc, ta cần phải trải nghiệm nó một cách đầy đủ. Rogers (1989) lưu ý rằng một khi những cảm xúc phiền nhiễu được cảm nhận đầy đủ nhất, thì người ta có thể đi tới. Đây là phần rất quan trọng trong tiến trình thay đổi.

 Hãy tưởng tượng một phụ nữ đang tranh đấu với cuộc hôn nhân của cô ấy. Nhà trị liệu yêu cầu cô hãy tạo dựng một quang cảnh trên khay cát. Cô sẽ đặt một hình mẫu tượng trưng cho chồng ở một đầu khay cát; một hình mẫu tượng trưng cho cô ở đầu kia. Khi xử lý, cô nói “Tôi không còn yêu chồng tôi, nhưng tôi sợ rời xa anh ấy”. Những nhà trị liệu về hôn nhân và gia đình vẫn thường nghe những câu nói đại loại như thế; đó là sự phân cực đối lập (polarity) trong trải nghiệm của thân chủ.

 Nhà trị liệu khi ấy có thể nghĩ đến các chọn lựa trong việc đáp ứng với thân chủ trong khi vẫn phải chú tâm đến sự phân cực trong phát biểu của thân chủ. Nhà trị liệu có thể hỏi “Ngay lúc này đây, bạn cần biết rõ hơn trong câu nói có ý bạn không yêu chồng nữa hay là câu nói có ý bạn sợ rời xa anh ấy?” Nếu thân chủ trả lời cô ấy nhận biết rõ hơn về điều mình sợ rời xa chồng, nhà trị liệu sẽ hỏi “Bạn có cảm nhận nỗi sợ ấy ngay lúc này?” Nếu cô đáp là có, nhà trị liệu sẽ giúp thân chủ đi sâu hơn bằng cách “Vậy nỗi sợ đó như thế nào? Bạn hãy mô tả nó xem”.

 Nhà trị liệu đôi khi đánh giá không đầy đủ về nỗi sợ và sự phản kháng của thân chủ. Ở thân chủ thường có mong muốn thay đổi và nỗi sợ sự thay đổi. Vì con người đều có tình trạng phân cực đối lập như vậy. Khung cảnh trong khay cát thường phác họa trạng thái phân cực đối lập này hoặc hai khuynh hướng, thành phần, mong muốn tương phản. Hầu như ít có khay cát nào không chứa những điều tương phản. Những hình mẫu thường được sắp xếp thành từng cụm ở trong các góc hoặc trên một khu vực nào đó của khay cát. Bất cứ khi nào thân chủ sử dụng đến những vách ngăn hoặc rào chắn thì thường có nghĩa là sự phân cực đã xuất hiện.

 Trong liệu pháp khay cát, làm việc trên những điều phân cực theo cách như thế giúp thân chủ và nhà trị liệu “bảo tồn rất nhiều năng lượng”. Nếu thân chủ chưa sẵn sàng trải nghiệm đi sâu vào một cảm xúc đau thương, nhà trị liệu cần phải thừa nhận điều này và làm việc với thân chủ trên nỗi sợ thay vì là trên nỗi đau. Khi đó, thân chủ sẽ không kháng cự lại việc trị liệu và nhà trị liệu không cảm thấy mình đang lội ngược dòng. Khi một thân chủ chưa sẵn sàng, điều cần thiết là phải làm việc với thân chủ tại ngay nơi người đó đang đứng hơn là thúc đẩy người đó đi tới nơi họ cần đến.

Nguồn : www.tamlytrilieu.com